De islam eert ouders en kent hen een belangrijke rol toe binnen het gezin. Zij zijn verantwoordelijk voor hun kinderen en dienen hen de best mogelijke zorg te bieden.
Allah beveelt moslims om hun ouders te gehoorzamen, of zij nu moslim zijn of niet. Dit is een bevel van Allah, dus elke moslim hoort Allah hierin te gehoorzamen. Ouders hebben verschillende rechten in de islam, en gehoorzaamheid is daar één van.
Daarom worden moslims opgedragen hun ouders te gehoorzamen. Maar hoe wordt deze verplichting toegepast, en wat zijn de voorwaarden en grenzen van gehoorzaamheid aan ouders? Al deze vragen zullen in dit artikel beantwoord worden.
Veel ouders misbruiken hun positie door hun kinderen dingen op te dragen die hen schaden, enkel om daar zelf voordeel uit te halen – hetzij financieel, hetzij emotioneel.
De islam is absoluut tegen elke vorm van misbruik, en ouders die zich hieraan schuldig maken zullen rekenschap moeten afleggen voor hun onrecht.
De moslim is niet verplicht zijn ouders te gehoorzamen wanneer hem iets wordt opgedragen dat haram is.
Er zijn gevallen waarin een ouder zijn kind kan bevelen iets haram te doen, zoals stelen, bedriegen, liegen, bruiloften met muziek bijwonen, niet-islamitische feestdagen vieren, en meer.
In al deze gevallen is gehoorzaamheid niet vereist. De moslim moet Allah boven iedereen anders gehoorzamen.
قَالَ " لاَ طَاعَةَ فِي مَعْصِيَةِ اللَّهِ إِنَّمَا الطَّاعَةُ فِي الْمَعْرُوفِ "
De Profeet (ﷺ) zei: "Er is geen gehoorzaamheid in dat wat ongehoorzaamheid aan Allah is. Waarlijk, gehoorzaamheid is slechts in dat wat goed is."
[Sahih Muslim 1840a]
Ouders hebben veel macht gekregen over hun kinderen, en veel ouders hebben de neiging deze macht te misbruiken door hun kinderen dingen op te dragen die in wezen schadelijk voor hen zijn.
Misbruik is onaanvaardbaar in de islam, en zulke ouders zullen hier niet ongestraft mee wegkomen. Dergelijk gedrag zal enkel haat in het hart van het kind tegenover de ouders kweken.
Er is geen gehoorzaamheid in zaken zoals: dienen als hun bediende, een financiële voetveeg zijn, je echtgenoot of kinderen verwaarlozen om tijd met je ouders door te brengen, scheiden van je echtgenoot, jezelf vernietigen.
وَأَنَّ ٱللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّـٰمٍۢ لِّلْعَبِيدِ
En Allah is nooit onrechtvaardig jegens Zijn schepping.
[8:51 Koran]
Verwachten dat een zoon of dochter als huishoudelijke bediende fungeert is volledig ontoelaatbaar, aangezien dit een misbruik van gezag is. Allah heeft dit niet verplicht gesteld, en daarom hebben ouders geen recht dit als een verplichting op hun kinderen te leggen.
Hetzelfde geldt voor het eisen van geld van hun kinderen terwijl er geen daadwerkelijke noodzaak is. Zulke ouders zouden de bestraffing van Allah moeten vrezen, aangezien zij misbruikend zijn tegenover hun kinderen.
Wanneer de ongelovige ouders de moslim bevelen zijn religie te verlaten, of een vorm van grote shirk te beoefenen, is hij niet verplicht te gehoorzamen.
وَإِن جَـٰهَدَاكَ عَلَىٰٓ أَن تُشْرِكَ بِى مَا لَيْسَ لَكَ بِهِۦ عِلْمٌۭ فَلَا تُطِعْهُمَا ۖ وَصَاحِبْهُمَا فِى ٱلدُّنْيَا مَعْرُوفًۭا ۖ وَٱتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَىَّ ۚ ثُمَّ إِلَىَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ١٥
Maar als zij jou onder druk zetten om iets met Mij te associëren waarover jij geen kennis hebt, gehoorzaam hen dan niet. Blijf hen echter in dit wereldse leven op een goede manier vergezellen, en volg de weg van degenen die zich in toewijding tot Mij wenden. Vervolgens is jullie terugkeer tot Mij, en dan zal Ik jullie informeren over wat jullie plachten te doen.
[31:15 Koran]
Geen enkele ouder heeft het recht om in ongehoorzaamheid aan Allah gehoorzaamd te worden. Allah komt vóór iedereen.
Er is ook het voorbeeld van Ibrahim ʿalayhi salam, die zich verzette tegen zijn eigen vader, enkel omdat hij bevolen werd afgoden te aanbidden.
۞ وَإِذْ قَالَ إِبْرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ ءَازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا ءَالِهَةً ۖ إِنِّىٓ أَرَىٰكَ وَقَوْمَكَ فِى ضَلَـٰلٍۢ مُّبِينٍۢ ٧٤
En ˹gedenk˺ toen Ibrahim tot zijn vader, Āzar, zei: “Neem jij afgoden als goden? Voorwaar, ik zie jou en jouw volk in duidelijke dwaling verkeren.”
[6:74 Koran]
Ibrahim ʿalayhi salam was niet bang om voor de waarheid op te komen, zelfs al betekende dat dat hij tegen zijn eigen vader in moest gaan. Allah komt vóór iedereen.
حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ، قَالاَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُوسَى، حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ، حَدَّثَنَا سِمَاكُ بْنُ حَرْبٍ، حَدَّثَنِي مُصْعَبُ بْنُ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّهُ نَزَلَتْ فِيهِ آيَاتٌ مِنَ الْقُرآنِ - قَالَ - حَلَفَتْ أُمُّ سَعْدٍ أَنْ لاَ تُكَلِّمَهُ أَبَدًا حَتَّى يَكْفُرَ بِدِينِهِ وَلاَ تَأْكُلَ وَلاَ تَشْرَبَ . قَالَتْ زَعَمْتَ أَنَّ اللَّهَ وَصَّاكَ بِوَالِدَيْكَ وَأَنَا أُمُّكَ وَأَنَا آمُرُكَ بِهَذَا . قَالَ مَكَثَتْ ثَلاَثًا حَتَّى غُشِيَ عَلَيْهَا مِنَ الْجَهْدِ فَقَامَ ابْنٌ لَهَا يُقَالُ لَهُ عُمَارَةُ فَسَقَاهَا فَجَعَلَتْ تَدْعُو عَلَى سَعْدٍ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فِي الْقُرْآنِ هَذِهِ الآيَةَ { وَوَصَّيْنَا الإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا} { وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي} وَفِيهَا { وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا}
De moeder van Sa'd ibn Abi Waqqas, Umm Sa'd, had gezworen dat ze nooit met Sa'd zou praten tenzij hij de islam zou verlaten. Ze at of dronk ook niets (om meer druk uit te oefenen) en zei: Allah heeft jou bevolen je ouders goed te behandelen, en ik ben je moeder, dus ik beveel je dit te doen.
Ze bleef drie dagen in deze staat totdat ze flauwviel door extreme honger. Op dat moment stond haar zoon, genaamd Umara, op en gaf haar iets te drinken, waarna zij Sa'd begon te vervloeken.
Toen openbaarde Allah deze verzen in de Koran: "Wij hebben de mens opgedragen zijn ouders te eren. (31:14 Quran)", "Maar als zij je onder druk zetten om iets aan Mij toe te schrijven waar je geen kennis van hebt, gehoorzaam hen dan niet. Blijf echter in deze wereld op een goede manier bij hen. (31:15 Quran)".
[Sahih Muslim 1748c]
Hier zien we een groot voorbeeld van een Sahabi genaamd Sa'd ibn Abi Waqqas die onder druk werd gezet door zijn moeder om de islam te verlaten.
Zijn moeder drong er bij hem op aan de islam te verlaten, maar Sa'd gehoorzaamde haar daarin niet. Ze probeerde hem zelfs te manipuleren door te zeggen: "Ik ben je moeder en jouw religie leert je mij te gehoorzamen, dus doe wat ik beveel."
Hier zien we tot welke mate de moeder van Sa'd ging. Ze probeerde extra druk uit te oefenen door zichzelf uit te hongeren, alleen om Sa'd te intimideren.
Dit was een vorm van manipulatie en extreme druk op Sa'd, maar hij bleef trouw aan zijn religie.
حَدَّثَنَا عَمْرٌو النَّاقِدُ، حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ يُونُسَ الْيَمَامِيُّ، حَدَّثَنَا عِكْرِمَةُ بْنُ عَمَّارٍ، عَنْ أَبِي كَثِيرٍ، يَزِيدَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ حَدَّثَنِي أَبُو هُرَيْرَةَ، قَالَ كُنْتُ أَدْعُو أُمِّي إِلَى الإِسْلاَمِ وَهِيَ مُشْرِكَةٌ فَدَعَوْتُهَا يَوْمًا فَأَسْمَعَتْنِي فِي رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَا أَكْرَهُ فَأَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَنَا أَبْكِي قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ أَدْعُو أُمِّي إِلَى الإِسْلاَمِ فَتَأْبَى عَلَىَّ فَدَعَوْتُهَا الْيَوْمَ فَأَسْمَعَتْنِي فِيكَ مَا أَكْرَهُ فَادْعُ اللَّهَ أَنْ يَهْدِي أُمَّ أَبِي هُرَيْرَةَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " اللَّهُمَّ اهْدِ أُمَّ أَبِي هُرَيْرَةَ ". فَخَرَجْتُ مُسْتَبْشِرًا بِدَعْوَةِ نَبِيِّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَلَمَّا جِئْتُ فَصِرْتُ إِلَى الْبَابِ فَإِذَا هُوَ مُجَافٌ فَسَمِعَتْ أُمِّي خَشْفَ قَدَمَىَّ فَقَالَتْ مَكَانَكَ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ . وَسَمِعْتُ خَضْخَضَةَ الْمَاءِ قَالَ - فَاغْتَسَلَتْ وَلَبِسَتْ دِرْعَهَا وَعَجِلَتْ عَنْ خِمَارِهَا فَفَتَحَتِ الْبَابَ ثُمَّ قَالَتْ يَا أَبَا هُرَيْرَةَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ - قَالَ - فَرَجَعْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَتَيْتُهُ وَأَنَا أَبْكِي مِنَ الْفَرَحِ - قَالَ - قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَبْشِرْ قَدِ اسْتَجَابَ اللَّهُ دَعْوَتَكَ وَهَدَى أُمَّ أَبِي هُرَيْرَةَ . فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ وَقَالَ خَيْرًا - قَالَ - قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ ادْعُ اللَّهَ أَنْ يُحَبِّبَنِي أَنَا وَأُمِّي إِلَى عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ وَيُحَبِّبَهُمْ إِلَيْنَا - قَالَ - فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " اللَّهُمَّ حَبِّبْ عُبَيْدَكَ هَذَا - يَعْنِي أَبَا هُرَيْرَةَ وَأُمَّهُ - إِلَى عِبَادِكَ الْمُؤْمِنِينَ وَحَبِّبْ إِلَيْهِمُ الْمُؤْمِنِينَ ". فَمَا خُلِقَ مُؤْمِنٌ يَسْمَعُ بِي وَلاَ يَرَانِي إِلاَّ أَحَبَّنِي .
Abu Hurayrah zei: "Ik nodigde mijn moeder, die een polytheïst was, uit tot de islam. Op een dag nodigde ik haar uit, en zij zei iets over de Boodschapper van Allah (ﷺ) dat ik niet prettig vond.
Ik kwam in tranen naar Allahs Boodschapper (ﷺ) en zei: Boodschapper van Allah, ik nodigde mijn moeder uit tot de islam, maar zij accepteerde mijn uitnodiging niet. Vandaag nodigde ik haar uit en zei zij iets dat ik niet prettig vond. (Bid alstublieft tot Allah) dat Hij mijn moeder op het rechte pad mag leiden.
Daarop zei Allahs Boodschapper (ﷺ): O Allah, leid de moeder van Abu Hurayrah op het rechte pad.
Ik ging vertwijfeld maar blij weg met de smeekbede van Allahs Boodschapper (ﷺ), en toen ik bij de deur kwam, was deze van binnenuit gesloten. Mijn moeder hoorde het geluid van mijn voeten en zei: Abu Hurayrah, wacht even.
Ik hoorde het waterstromen. Ze nam een bad, trok haar kleren aan, bedekte snel haar hoofd, opende de deur en zei toen: 'Abu Hurayrah, ik getuig dat er geen god is dan Allah en dat Mohammed Zijn dienaar en Boodschapper is.'
Ik ging terug naar Allahs Boodschapper (ﷺ), deze keer huilend van vreugde. Ik zei: Boodschapper van Allah, wees verheugd, want Allah heeft op uw smeekbede geantwoord en Hij heeft de moeder van Abu Hurayrah geleid.
Hij prees Allah, loofde Hem en sprak goede woorden.
Ik zei: Boodschapper van Allah, bid tot Allah dat Hij liefde voor mij en mijn moeder mag instellen bij de gelovige dienaren en dat onze harten gevuld mogen zijn met hun liefde. Daarop zei Allahs Boodschapper (ﷺ): 'O Allah, laat er liefde zijn voor deze dienaren van U, namelijk Abu Hurayrah en zijn moeder, in de harten van de gelovige dienaren, en laat hun harten gevuld zijn met de liefde van de gelovige dienaren.'
Deze smeekbede werd zo verhoord door Allah dat geen enkele gelovige die mij hoorde of zag, mij niet liefhad.
[Sahih Muslim 2491]
Hier zien we het geduld van Abu Hurayrah met zijn moeder, aangezien zij eerst een polytheïst was die de islam niet liefhad.
Abu Hurayrah leed onder haar afkeer van de islam en huilde erom, omdat het hem veel pijn deed.
Hij stopte nooit met met haar te spreken of haar vriendelijk te behandelen. Uiteindelijk omarmde zij de islam, en Abu Hurayrah was zeer blij hiermee. Dit laat zien dat men altijd vriendelijk moet blijven tegenover een ongelovige ouder, zelfs wanneer die ouder de islam beledigt.
Sommige ongelovige ouders zijn gewoon onwetend en beledigen de islam uit onwetendheid. Maar wanneer een ouder weet wat hij doet en toch de islam haat, terwijl hij tegelijkertijd zijn kinderen persoonlijk misbruikt, dan zijn dat de slechte ouders.
وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ، مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ هِشَامٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ، قَالَتْ قَدِمَتْ عَلَىَّ أُمِّي وَهِيَ مُشْرِكَةٌ فِي عَهْدِ قُرَيْشٍ إِذْ عَاهَدَهُمْ فَقْتَسَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدِمَتْ عَلَىَّ أُمِّي وَهْىَ رَاغِبَةٌ أَفَأَصِلُ أُمِّي قَالَ " نَعَمْ صِلِي أُمَّكِ ".
Asma bint Abu Bakr vertelde: "Mijn moeder, die een polytheïst was, kwam bij mij toen de Profeet (ﷺ) een verdrag sloot met de Quraysh. Ik vroeg de Boodschapper van Allah (ﷺ) en zei: Boodschapper van Allah, mijn moeder is bij mij gekomen en ze is in nood; moet ik haar goed behandelen (door haar liefdadigheid te geven)? Hij zei: Ja, behandel je moeder vriendelijk."
[Sahih Muslim 1003b]
Dit laat ons zien dat wanneer de ouder ongelovig is, hij of zij nog steeds vriendelijk behandeld moet worden, en dat gehoorzaamheid aan het goede nog steeds verplicht is.
Zit je met vragen waar je graag een antwoord op wilt krijgen? Stel jouw algemene of specifieke vraag over de Islam. We staan voor je klaar en geven je binnen 48 uur antwoord.
Vraag stellen