De term Shirk stamt af van het Arabische woord 'Shuraka', wat 'associëren' betekent. In de Islamitische context betekent dit het toekennen van partners aan Allah, oftewel polytheïsme.
Shirk is dus een daad van polytheïsme, waarbij een persoon goddelijke eigenschappen geeft aan een ander, of door iets of iemand te aanbidden naast Allah.
Shirk is het tegenovergestelde van Tawheed. Om deze reden wordt Shirk gezien als de grootste zonde in de Islam. Toch wordt deze zonde wel vergeven wanneer een persoon hier berouw voor toont aan Allah. Maar komt een persoon te overlijden zonder hier vergeving voor te hebben gevraagd, dan zal Allah deze persoon nooit vergeven.
Het toekennen van partners aan Allah is zeker een grote onrecht.
[31:13 Quran]
Waarlijk, Allah vergeeft het niet als er met Hem deelgenoten worden aanbeden, maar daarnaast vergeeft Hij wat Hij wil, en iedereen die Allah deelgenoten toekent, heeft zeker een afschuwelijke zonde begaan.
[4:48 Quran]
Shirk komt in twee vormen, kleine en grote Shirk. Kleine Shirk wordt niet herkend door de natuurlijke aanleg, waarbij grote Shirk wel wordt herkend.
Bij kleine Shirk verlaat een persoon niet de islam, terwijl bij grote Shirk dit wel gebeurt.
In de Islam kent Shirk twee vormen, namelijk kleine en grote Shirk. Allah waarschuwt in de Quran vooral voor het plegen van grote Shirk, omdat dit ervoor zorgt dat een persoon niet langer als moslim gezien kan worden.
In de Profetische overleveringen, ook wel de Hadith genoemd, wordt een beschrijving gegeven van kleine Shirk. Deze beschrijving komt niet voor in de Quran.
Kleine Shirk, ook wel bekend als Shirk Asghar, omvat daden die kunnen leiden tot grote Shirk, de meest ernstige vorm van afgoderij in de Islam.
Dit is dus een verborgen daad, waarbij de moslim er kennis over dient op te doen om te weten dat het kleine Shirk is.
Hoewel kleine Shirk veel minder voorbeelden kent dan grote Shirk, is dit iets waar een moslim toch voor dient uit te kijken. Het is namelijk nog steeds een grote zonde, wat zou kunnen leiden tot grote Shirk.
Grote Shirk is het direct toekennen van partners aan Allah, oftewel het begaan van polytheïsme/afgoderij. Deze vorm wordt gezien als een afschuwelijke daad in de islam.
Een persoon die dit verricht, wordt dan ook een Mushrik (afgodenaanbidder), wat betekent dat hij de religie van islam heeft verlaten.
Wel is dit nog steeds een daad die Allah kan vergeven, zolang de persoon hier natuurlijk vergeving voor vraagt tijdens zijn leven. Maar komt hij te overleden met deze daad, dan zal Allah hem nooit vergeven.
Waarlijk, Allah vergeeft het niet als er met Hem deelgenoten worden toegekend, maar daarnaast vergeeft Hij wat Hij wil, en iedereen die Allah deelgenoten toekent, heeft zeker een afschuwelijke zonde begaan.
[Soera-Nisa' 4:48]
Er zijn verschillende scenario's waarbij mensen partners toekennen aan Allah. Deze scenario's zijn opgedeeld in drie categorieën.
Het toekennen van partners aan Allah is het tegenovergestelde van Tawheed, wat de Eenheid van Allah betekent. De drie categorieën van het toekennen van partners aan Allah gaan tegen de vormen van Tawheed in.
Het is grote Shirk als iemand Allah's Namen deelt met anderen. Bijvoorbeeld: Als iemand beweert dat hij of zij Ar-Rahmaan is naast Allah.
Dit betekent dat deze persoon op dezelfde manier als Allah de Meest Genadevolle is. Dit is echter onmogelijk, omdat Allah de Enige is met al Zijn Namen en Eigenschappen. Het delen van Zijn Namen met anderen is dus verboden in de Islam.
Het aanbidden van een persoon of object naast Allah, in liefde, gehoorzaming, vrees of daden, wordt gezien als grote Shirk in de Islam. Dit is omdat niemand het recht heeft om naast Allah aanbeden te worden.
Het claimen dat een andere persoon of object macht heeft over de creatie is ook grote Shirk. Dit komt omdat alleen Allah macht heeft over Zijn creatie. Niemand anders heeft die krachten.
Als een persoon deze afschuwelijke daad pleegt, kan hij in twee categorieën vallen. Afhankelijk van welke categorie Shirk hij pleegt, zijn er straffen voor deze persoon, zowel in het huidige leven als in het hiernamaals.
Bij het verrichten van afgoderij die binnen de categorie "kleine Shirk" valt, zal een persoon niet direct verantwoordelijk gehouden worden. Dit komt omdat de kleine Shirk vaak verborgen is en pas echt bekend wordt door de Hadith bronnen.
Een persoon kan dus onwetend zijn over wat nou precies onder kleine Shirk valt. Om deze reden zal de persoon niet meteen aansprakelijk gehouden worden, tenzij hij het bewust pleegt.
Bij de kwestie van Riyaa zal de waarde van de aanbidding teniet worden gedaan.
De Boodschapper van Allah (ﷺ) zei:
"Ik ben bang dat jullie zullen vallen voor kleine afgoderij." Ze vroegen: "Wat is kleine afgoderij, O Boodschapper van Allah?" Hij antwoordde: "Het is opscheppen in aanbidding om gezien te worden door anderen. Allah de Almachtige zal tegen hen zeggen op de Dag der Opstanding wanneer mensen beloond worden voor hun daden: Ga naar degenen voor wie je geprezen wilde worden in de wereld en kijk of je jouw beloning bij hen zult vinden."
(Musnad Ahmad hadith 23119)
De kleine vorm van Shirk, ook wel Shirk Asghar genoemd, kan door Allah vergeven worden als Hij dat wil. Dit kan betekenen dat een persoon meteen of later vergeven wordt, en dat die persoon eventueel eerst gestraft kan worden in het hellevuur.
Het is aan Allah of Hij een persoon eerst wilt bestraffen, omdat Shirk Asghar de vorm is die vergeven kan worden en die niet leidt tot uittreding uit de religie.
De grote variant van Shirk, ook wel bekend als grote Shirk, is de meest ernstige vorm van afgoderij. Het betekent dat een persoon Allah's Namen of Eigenschappen deelt met anderen, of dat ze iets of iemand aanbidden naast Allah.
Als gevolg van deze daad wordt een persoon geclassificeerd als 'Mushrik', oftewel polytheïst. Dit leidt tot het verlaten van de Islam, wat als bestemming het hellevuur zal zijn als deze persoon geen vergeving vraagt en tot de islam terugkeert.
Voorwaar, degenen die ongelovig waren en stierven terwijl zij ongelovig waren, op hen rust de vloek van Allah en van de engelen en de mensen samen. Eeuwig levenden zijn zij daarin (de Hel). En voor hen zal de bestraffing niet verlicht worden, noch zal hen uitstel gegeven worden.
Quran 2:161-162
Het plegen van kleine Shirk wordt in enkele gevallen geëxcuseerd. Denk bijvoorbeeld aan een gebrek aan informatie of kennis over een specifieke daad ervan.
Het plegen van grote Shirk is ernstig in de islam. Over het algemeen worden er geen excuses geaccepteerd voor het verrichten van grote Shirk.
Neem bijvoorbeeld onwetendheid. Het is onmogelijk om onwetend te zijn over grote Shirk. Dat komt omdat elk mens is ingeschapen met de Fitrah, een natuurlijke aanleg dat afgoderij herkent.
Er zijn echter wel twee uitzonderingsgevallen waarbij het verrichten van grote Shirk wordt geëxcuseerd.
Een persoon wordt niet verantwoordelijk gehouden voor handelingen die onbewust zijn verricht. Dit geldt voor zowel Shirk als andere zonden. Het zou bijvoorbeeld onrechtvaardig geweest zijn om een kind of verstandelijk beperkte te bestraffen.
De Profeet (ﷺ) zei:
"De pen is opgeheven van drie (niet geregistreerd): van de slaper tot hij wakker wordt, van het kind tot hij puber wordt, en van de krankzinnige totdat hij weer bij zinnen komt of herstelt."
[Sunan An-Nasa'i Book 27, Hadith 44]
Zo kun je op verschillende andere manieren onbewust zijn. Denk bijvoorbeeld aan het uitspreken van een woord waarvan je de betekenis niet kent. Of wanneer je onbewust bent waar een bepaalde daad eigenlijk voor staat.
En er rust geen zonde op jullie als jullie (onbewust) een fout begaan, maar wel in wat jullie harten zich hebben voorgenomen. En Allah is Vergevingsgezind, Genadevol.
(33:5 Quran)
Er geldt een geldig excuus voor degene die vanwege bedreiging een daad van grote Shirk zou verrichten.
Dit excuus geldt echter niet als de bedreiging alleen licht is en het leven van de moslim niet in gevaar is.
Er is nog een voorwaarde voor dit excuus, namelijk dat het hart van de moslim niet opengesteld moet zijn voor ongeloof. Dit betekent dat het hart van de moslim in het geloof moet blijven wanneer hij of zij de daad van grote Shirk pleegt in een situatie van bedreiging.
Iedereen die ongelovig aan Allah is nadat hij geloofd heeft, behalve die ertoe gedwongen wordt en in wiens hart nog geloof is – maar wie zijn hart voor het ongeloof openstelde – over hen is de Wraak van Allah en voor hen is een geweldige bestraffing.
(16:106 Quran)
Wil je testen hoeveel je van Shirk afweet? Met de kleine quiz van vijf vragen krijg je daar een beter beeld van.
Abu Athari schrijft over basisprincipes binnen de Islam. Hij zet zijn kritische en goed onderzochte wijze in om de correcte kennis te verspreiden.
Zit je met vragen waar je graag een antwoord op wilt krijgen? Stel jouw algemene of specifieke vraag over de Islam. We staan voor je klaar en geven je binnen 48 uur antwoord.
Vraag stellen