Narcisme | Fitrah Tawheed

Wie is een narcist?

De term narcist is een term die sommigen gebruiken wanneer het gaat om een slechte persoon. Helaas is dit niet de correcte betekenis van een narcist. Alhoewel elke narcist een slechte persoon is, betekent het niet dat elk slechte persoon een narcist is.

Narcisten zijn mensen die gediagnosticeerd zijn met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Doordat er een proces nodig is om vast te stellen of een persoon hiermee kampt, is het niet redelijk om anderen hiermee te bestempelen zonder de benodigde kennis hierover te hebben.

Wel kun je de term narcistisch gebruiken. Zo zijn er bijvoorbeeld verschillende mensen die egoïstisch kunnen zijn in bepaalde vlaktes, afgunst hebben voor succesvolle mensen, of hoogmoedig gedrag vertonen.

Er ligt dus een onderscheid tussen échte narcisten en mensen met narcistische trekjes. Deze onderscheiding leggen we in dit artikel verder uitgebreid uit.

Wie is een narcist?

Een narcist is iemand die met een narcistische persoonlijkheidsstoornis gediagnosticeerd is. Noem je een persoon dus een narcist, dan spreekt men over een persoon die deze diagnose kan krijgen na aan vijf of meer eigenschappen van de diagnose criteria te voldoen.

Er ligt een behoorlijk verschil tussen een persoon met narcistische trekken en een narcist. Een persoon met narcistische trekken bezit bijvoorbeeld nog wel empathie en heeft geen nood aan aandacht, bewondering of controle over anderen.

Niet elk akelige persoon is een narcist, maar wel elke narcist is akelig. Iemand kan pas officieel als narcist worden bestempeld als hij of zij aan vijf of meer eigenschappen van de diagnose criteria voldoet.

Diagnose criteria voor narcisten
  1. Heeft een groots gevoel van eigenbelang (bijvoorbeeld: overdrijft prestaties en talenten, verwacht als superieur te worden erkend zonder evenredige prestaties)
  2. Is gepreoccupeerd met fantasieën over onbeperkt succes, macht, genialiteit, schoonheid of ideale liefde
  3. Gelooft dat hij of zij ‘speciaal’ en uniek is en alleen kan worden begrepen door, of zou moeten omgaan met, andere bijzondere mensen of mensen (of instellingen) met een hoge status
  4. Vereist buitensporige bewondering
  5. Heeft het gevoel ergens recht op te hebben (d.w.z. onredelijke verwachtingen van een bijzonder gunstige behandeling of automatische naleving van zijn of haar verwachtingen)
  6. Is interpersoonlijk uitbuitend (d.w.z. maakt misbruik van anderen om zijn of haar eigen doeleinden te bereiken)
  7. Gebrek aan empathie: is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te herkennen of zich ermee te identificeren
  8. Is vaak jaloers op anderen of denkt dat anderen jaloers op hem of haar zijn
  9. Toont arrogant, hooghartig gedrag of houdingen
Officiële diagnose criteria van het DSM-5

De vormen van narcisme

Een narcist is uit op aandacht, constante bewondering en controle over anderen. Narcisten hebben verschillende methodes om dit doel te bereiken. Zo heb je bijvoorbeeld narcisten die hun uiterlijk, hoge intelligentie of sociale status inzetten om dit doel te bereiken.

Jouw aandacht en bewondering van de narcist is dus waar zij op leven. Alhoewel narcisten verschillende methodes hebben om tot hun benodigde doel te komen, zijn er maar twee type narcisten.

De twee type narcisten:
  • Verborgen narcist
  • Openlijke narcist

Een verborgen narcist kan een openlijke narcist worden, zelfde geldt andersom. Krijgt de narcist onvoldoende brandstof (aandacht, bewondering, controle), dan wordt de narcist verborgen. Krijgt de narcist veel brandstof (aandacht, bewondering, controle), dan wordt de narcist openlijk.

De verborgen narcist

Zoals de naam al duidelijk maakt, is deze type narcist verborgen. Hij of zij draagt een masker om de ware aard te verbergen voor de buitenwereld.

De verborgen narcist is alleen zo omdat hij of zij er niet genoeg in slaagt om bewondering, aandacht en controle te verkrijgen. Hij of zij doet zich voor als een 'normaal' persoon. Ze helpen bijvoorbeeld anderen en doen zich voor als empathiek.

Hun doel is dus eigenlijk om jou te overtuigen dat ze een normaal en betrouwbare persoon zijn, zodat zij controle over jou zullen verkrijgen. Ze zijn dus een beetje als kameleons. Onder zowel elke situatie weten ze zich anders voor te doen dan hoe ze echt zijn.

Deze type narcist probeert je dus te lokken om jezelf over te geven aan hun masker. Geloof je dan dat deze persoon het goed met je voor heeft, dan gebruiken ze jou als vorm van brandstof door aandacht, bewondering en controle te eisen.

De verborgen narcist kan promoveren tot een openlijke narcist. Dit is geheel afhankelijk van zijn of haar succes bij het behalen van narcistische voeding (aandacht, bewondering, controle).

Kenmerken van verborgen narcisten:
  • Maken gebruik van jouw zwaktes om je te over te halen.
  • Kunnen nogal akelig zijn tegen vreemden.
  • Investeren veel tijd en energie voor een goed beeld bij de mensen.
  • Zijn passief aggressiever.
  • Voelen zich meer aangevallen bij kleine of grotere kritiek.
  • Zijn vaak in een sombere bui.
  • Hebben een sterkere innerlijke criticus (waar ze niet veel van laten blijken).
  • Moeten de middelpunt van aandacht zijn.
  • Zijn niet zo extravert.
  • Zien zichzelf als dé slachtoffer.
  • Nemen nooit verantwoordelijkheid voor hun daden.
  • Zijn heel jaloers op anderen (maar erkennen dit nooit).
  • Zien zichzelf als dé persoon waar alles om moet gaan.

De openlijke narcist

Deze type narcist is hoogmoediger dan de verborgen narcist. De openlijke narcist vertoont zijn of haar narcisme aan de buitenwereld. Ze zijn vaak heel extravert en maken zich niet zo druk om het vertonen van hoogmoedigheid en arrogantie.

Je ziet de openlijke narcist dus gewoon vertellen hoe superieur hij of zij is ten opzichte van anderen. Ze zien zichzelf als de beste.

Narcisten die erin slagen om voldoende aandacht en bewondering van anderen te krijgen, zullen zich krachtig voelen, en dit zul je dan ook merken aan hun houding. Ze vertonen hun arrogantie en zelfbewondering dan ook openlijk, waardoor jij natuurlijk sneller te weten kunt komen dat dit een narcist is.

Maar krijgt deze narcist minder aandacht, bewondering of controle, dan zullen ze degraderen naar een verborgen narcist.

Kenmerken van openlijke narcisten:
  • Halen anderen openlijk neer
  • Zien zichzelf als beter dan iedereen
  • Scheppen openlijk op over hun behaalde prestaties
  • Zijn impulsiever en meer antisociaal

Oorzaak van narcisme

Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis. Onderzoeken geven aan dat er verschillende factoren een rol spelen in de vorming van deze stoornis.

Factoren in de vorming van narcisme:
  • Genen. Temperament speelt een rol in de vorming van narcisme.
  • Akelige opvoeding. Misbruik en mishandeling in de jeugd van de persoon. Narcisten hebben trauma's opgelopen in hun kinderjaren, voornamelijk in hun vroege kinderjaren. De voornaamste mishandeling was emotioneel en mentaal, ze werden vaak aan de kant geschoven en genegeerd.
  • Grenzenloze opvoeding. De narcist werd gepamperd en de ouders gaven het beeld dat hij of zij perfect is, alles verdiend zonder er hard voor te moeten werken en zich kan misdragen bij teleurstelling.
  • Bepaalde ervaringen in de jeugd. Er werd een beeld gegeven dat je in de wereld alleen kunt winnen als je egoïstisch bent.

Narcisme wordt dus niet bepaald door één oorzaak. Verschillende factoren spelen een rol in de vorming van deze persoonlijkheidsstoornis.

Het is nog niet helemaal duidelijk welke factor de grootste rol speelt, maar veel wetenschappers en professors geloven dat dit de akelige of grenzenloze opvoeding is.

Zijn narcisten bezeten?

Sommigen denken dat narcisme een vorm van bezetenheid is. Dit komt omdat narcisten vaak kwaadaardigheid uiten en heel jaloers kunnen zijn op anderen. Daarnaast lijken ze helemaal niet bewust te zijn van hun daden, wat twijfels kan oproepen bij personen die te maken hebben met een narcist.

Maar nee, narcisten zijn niet bezeten. Dit is feitelijk zo omdat zij weldegelijk begrijpen dat wat ze aan het doen zijn niet oké is. Ze zijn wel bewust, anders zouden ze bijvoorbeeld niet een masker dragen en zo uitgedacht manipuleren.

Narcisten denken veel dingen uit voordat ze besluiten dit uit te voeren. Ze vrezen namelijk anderen te verliezen die hen momenteel aandacht, bewondering of controle geven. Narcisten vinden hun beeld bij anderen heel belangrijk, maar zullen achter gesloten deuren hun masker afdoen.

Hoe ga je om met een narcist?

Wat voor type narcist of welke methodes zij ook gebruiken om narcistische voeding van jou te krijgen, je dient ze altijd te vermijden zover dit kan.

Familieleden als ouders, broers, zussen, grootouders; je wilt niet te maken blijven hebben met een narcist. Ze zien jou namelijk niet als individu maar eerder als hulpmiddel. Jij bent er om hen te geven wat ze willen, en dat is aandacht, bewondering en controle.

Geen enkele narcist zal jou juist behandelen, omdat zij dit niet willen. Ze zien je namelijk als minderwaardig, en hun misbruik van anderen geeft hen een gevoel van superioriteit.

Als zij enige controle over je kunnen hebben, dan voelen ze zich krachtig. Dit bewijst hen namelijk dat ze meerwaardig zijn.

1. Heb geen contact

De beste manier om met een narcist om te gaan is om geen contact te hebben. Neem jezelf weg van de situatie met een narcist en geef ze geen controle over je.

Narcisten willen controle over je financiën, vriendengroep, uitjes, vrije tijd, gedachtes en overtuigingen. Ze geven je dus geen enkele ruimte om jezelf te zijn, want hun doel is om jou volledig over te nemen.

Je verliest dus jezelf en geeft je over aan de narcist. Hoe je dit kunt voorkomen is door jezelf hiervan te beschermen. Reik je hand dus niet uit aan een narcist.

2. Beperk de interactie

Wees heel beperkt in de omgang met een narcist. Maak jezelf zo saai mogelijk voor de narcist. Probeer ze geen emotionele aandacht te geven wanneer ze dit uit je proberen te krijgen. Val niet voor hun manipulatietechnieken.

Je maakt jezelf interessanter voor de narcist als je ze geeft wat ze van je eisen. Hoe minder je geeft, des te groter de kans dat ze hun narcistische voeding bij anderen zullen zoeken.

Weet alleen wel dat je met deze manier de narcist aggressiever kunt maken. Je frustreert ze namelijk door ze niet te geven wat ze nodig hebben. Zij zullen je dan verbaal neerhalen bij anderen en nare opmerkingen over je maken. Uiteindelijk zullen ze je verwerpen.

3. Geef hier en weerhoud daar

Wanneer je een narcist om wat voor reden dan nodig zou hebben, kun je van deze techniek gebruikmaken. Het is de bedoeling dat je de narcist steeds teruglokt en hem of haar verslaafd maakt aan jou.

Je geeft de narcist in zo een situatie bijvoorbeeld aandacht, bewondering en controle, maar neemt het terug om hem of haar ernaar te laten verlangen.

Hiermee laat je ze dus een grote taart eten waarna je voor even geen nieuwe geeft. Je weerhoudt de narcistische voeding, zodat ze ernaar verlangen. Vervolgens geef je ze weer hetzelfde en herhaal je dit proces.

Deze manier kan alleen succesvol worden uitgevoerd wanneer je veel narcistische voeding kunt bieden en dit daarna weer kunt weerhouden.

Nogmaals, deze techniek is alleen handig wanneer je de narcist wilt manipuleren om een bepaald doel te behalen. Hiervoor moet je er wel voor openstaan jezelf willend (tijdelijk) op te geven.

Abu Athari schrijft over basisprincipes binnen de Islam. Hij zet zijn kritische en goed onderzochte wijze in om de correcte kennis te verspreiden.

Heb je vragen over de Islam?

Zit je met vragen waar je graag een antwoord op wilt krijgen? Stel jouw algemene of specifieke vraag over de Islam. We staan voor je klaar en geven je binnen 48 uur antwoord.

Vraag stellen